O cancro preocúpanos moito

Vendo os temas dos vosos traballos de avaliación, está claro que nos preocupa o cancro. O lema do día mundial contra o cancro, celebrado o pasado 4 de febreiro foi: desacreditar os mitos.

O código europeo contra o cancro está centrado no que cada un de nós pode facer para previr o cancro, pero tamén nos recorda que para que a prevención do cancro teña éxito, as accións individuais necesitan o apoio das accións e políticas dos gobernos.

Estas son as doce medidas que propón para reducir o noso risco de cancro:

1)  Non fumes. Non utilices ningunha forma de tabaco.
2) Procura que a túa casa estea libre de fume. Apoia as políticas para eliminar o fume nos lugares de traballo.
3) Toma medidas para ter un peso saudable.
4) Se fisicamente activo/a na túa vida diaria. Limita o tempo que pasas sentado/a.
5) Toma unha dieta saudable:

• Come cereais integrais, legumes, verduras e froitas.
• Limita os alimentos hipercalóricos (ricos en azucre e graxas) e evita as bebidas azucradas.
• Evita as carnes procesadas, limita as carnes vermellas e as comidas ricas en sal.

6) Se tomas alcohol, limita a túa inxesta. Non beber alcohol é mellor para previr o cancro.
 7) Evita tomar moito o sol. Usa protección solar. Non te broncees en soláriums.
8) No posto de traballo, protéxete contra as substancias canceríxenas seguindo as instrucións de saúde e seguridade.
9) Descubre se estás exposto á radiación procedente dos altos niveis de radón da túa casa. Toma medidas para reducir os niveis de radón.
10) Para as mulleres:

• Amamantar reduce o risco de cancro da nai.
• As terapias de reemplazamento hormonal incrementan o risco de certos cancros.

11) Asegúrate de que os teus fillos participan nos programas de vacinación contra:

• Hepatite B (para recén nacidos)
• Virus do papiloma humano (rapazas)

12) Participa nos programas de detección do cancro:

• Cancro de colon (homes e mulleres)
• Cancro de mama (mulleres)
• Cancro de colo uterino (mulleres)

Se queredes seguir informados sobre este tema, non perdades de vista esta páxina

Día Mundial da SIDA

A SIDA é unha enfermidade emerxente, descoñecida ata os anos 80 do século pasado. Os primeiros casos diagnosticáronse en Estados Unidos, pero, en pouco tempo, a enfermidade expandiuse por todo o planeta, provocando unha pandemia. O descubrimento do axente causal da enfermidade levouno a cabo un equipo de investigadores do Instituto Pasteur, liderado por Luc Montagnier e Françoise Barré-Sinoussi. Conseguiron illar o virus da inmunodeficiencia humana (VIH). Esta investigación foi premiada co Premio Nobel de Medicina en 2008. Como o seu nome indica, este virus vai destruíndo as células do sistema inmune da persoa infectada que queda desprotexida contra todo tipo de enfermidades.  A enfermidade acaba provocando a morte.

Cando unha persoa está infectada polo VIH, pode transmitilo a través do sangue, o seme, as secrecións vaxinais e o leite materno.
O virus VIH non se transmite a través da saliva, as feces, a urina, a suor ou as bágoas.

A prevención é fundamental, porque a infección por VIH non ten cura nin vacina.

Aínda así, unha persoa diagnosticada a tempo, convenientemente tratada e cun estilo de vida saudable pode mellorar as súas expectativas de supervivencia. 

O obxectivo de ONUSIDA para os próximos cinco anos resúmese como 90-90-90:

- 90% de persoas con VIH diagnosticadas.
- 90% de persoas diagnosticadas de VIH, seropositivas, con acceso ao tratamento.
- 90% de persoas tratadas, conseguindo represión viral efectiva.

E discriminación cero para a persoa diagnosticada con VIH.

Que mellor maneira de celebrar o 75 aniversario do Consejo Superior de Investigaciones Científicas

Que mellor maneira que participando na xornada de portas abertas da Misión Biolóxica de Galicia o 24 de novembro. Así que collemos o bus e fomos a Pontevedra, onde xa nos estaban esperando, como amosaba  o seu Twitter:

El alumnado del IES Praia Barraña (Boiro) ya está en la MBG para participar en los talleres de @CSICGalicia financiados por @FECYT_Ciencia
— CSIC Galicia (@CSICGalicia) noviembre 24, 2014

Durante unhas horas que souberon a pouco, algúns dos científicos e científicas que alí traballan, abríronnos as portas dos seus laboratorios, explicáronnos os seus traballos e  fixéronnos participar nas súas investigacións. Aprendemos moito sobre algúns doscultivosmáis relevantes de Galicia. Ademais visitamos o parque e o pequeno museo científico. Ao final fixémonos a xa tradicional foto fronte ao hórreo. 

Se queredes saber máis da historia do Consejo Superior de Investigaciones Científicas, CSIC, podedes ver o seguinte vídeo:

Primeira Medalla Fields para un matemático latinoamericano

Artur Ávila

Artur Ávila é un matemático brasileiro de 35 anos. Traballa en Francia, no CNRS. O pasado mes de agosto converteuse no primeiro brasileiro en gañar a Medalla Fields. Como tamén ten nacionalidade francesa, proporcionou a este pais a súa decimoterceira medalla.

É experto en sistemas dinámicos, é dicir, sistemas que evolucionan segundo unha regra que relaciona o seu estado presente cos seus estados pasados.

Estuda as solucións das ecuacións diferenciais que describen os sistemas dinámicos.En concreto, o comportamento a longo prazo das súas traxectorias que poden ser regulares, e ter un comportamento estable, ou estocásticas (ao chou), cando teñen un comportamento caótico.

Traballando en sistemas dinámicos, foi quen de resolver, xunto coa matemática Svetlana Jitormiskaya, o "problema dos dez martinis" que establece que o espectro de enerxía dun electrón que se move nun campo magnético, presenta para certos valores que aparecen  na ecuación de Schrödinger, un comportamento fractal. O problema recibe este nome porque o matemático norteamericano que o propuxo, Barry Simon, prometeu pagar dez martinis a quen o resolvese.

40 anos do descubrimento de Lucy

 Donald Johanson, descubridor de Lucy, con Lucy

 No ano 1973,  o antropólogo estadounidense Donald Johanson, que se encontraba traballando en Etiopía,  descubriu un fósil de xeonllo moi parecido ao dun humano. Ao  ano seguinte, o 24 de novembro de 1974, atopou o esqueleto de homínido máis completo descuberto ata aquel momento. O fósil correspondía a unha femia bípeda cun cerebro moi pequeno e tiña 3,2 millóns de anos de antigüidade. Chamarona Lucy, pola canción dos Beatles. Máis adiante deuselle un nome científico, Austrralopithecus afarensis. 

Cando estudamos a evolución humana, preguntámonos que nos fixo humanos. Foi o noso gran cerebro? Foi a nosa capacidade de camiñar de pe? E que foi primeiro? O descubrimento de Lucy, amosounos que os nosos antepasados, camiñaron ergueitos moito antes de comezar a fabricar as primeiras ferramentas de pedra e de desenvolver cerebros grandes. Parece que a bipedestación foi o primeiro.

Nesta páxina podedes escoitar a historia do descubrimento de Lucy contada por Donald Johanson. Está en inglés, neste enlace podedes encontrar a tradución completa ao español.

Un reto para celebrar os 155 anos da publicación do libro, A Orixe das Especies

Mañá, 24 de novembro, cumpriranse 155 anos da publicación do que está considerado o libro de Bioloxía máis importante xamais escrito: A Orixe das Especies. O libro no que Charles Darwin expuxo a súa Teoría de Evolución por Selección Natural.

Sabemos que a Darwin non se lle ocorreu esta teoría simplemente polas observacións que realizou mentres viaxaba no Beagle. Por suposto que foron fundamentais, pero tamén o foron os traballos doutros científicos. Nomeadamente, os do xeólogo  Charles Lyell e os do economista Thomas Malthus. Lyell afirmou que a Terra se formara gradualmente mediante procesos moi lentos que transcorreran ao longo de moitísimo tempo. Malthus estudou as poboacións humanas e descubriu que cada ano nacían máis individuos dos que morrían. Chegou a conclusión de que a poboación medraba con máis rapidez que os alimentos. Prediciu que chegaría un momento no que non habería recursos para todos e a humanidade se enfrontaría á fame negra e a enfermidade. 

Neste contexto intelectual, Darwin construíu a súa extraordinaria teoría da evolución. Grazas a el, descubrimos que as especies que habitan a Terra cambian co paso do tempo - o que Darwin chamou descendencia con modificación - e soubemos que tódolos seres vivos estamos emparentados e compartimos un antepasado común.

Propóñovos un reto, lede este libro, ou polo menos, botádelle un ollo, asegúrovos que paga a pena. Tendes onde escoller, a opción máis doada, a que eu vos recomendo é ler unha boa tradución. Aquí vos deixo unha en 3 tomos: tomo1, tomo 2, tomo 3. Para os máis atrevidos e as máis atrevidas, con bo dominio do inglés, ou con ganas de adquirilo, directamente a versión orixinal. Ánimo, todo o que falamos en clase sobre a teoría de Darwin e moito máis está aí, contado por el mesmo.

Cruz Gallástegui, primeiro director da Misión Biolóxica de Galicia

Dende hai 6 anos, cada 23 de abril, celébrase o día do científico galego.

No ano 2010 este día dedicouse ao primeiro director da Misión Biolóxica de Galicia, D. Angel Cruz Gallástegui Unamuno.
 Este enxeñeiro agrónomo vasco chegou a Galicia e se formou como xenetista aconsellado e axudado polos seus amigos galegos, os irmáns Julio e Juan López Suárez. Á fronte da Misión Biolóxica, puxo o seu saber ao servizo da modernización do campo galego. Identificouse tanto con esta terra que pasará á posteridade como científico galego.

Cruz Gallástegui aprendeu as técnicas de investigación xenética  nos Estados Unidos, cunha bolsa da JAE, ao lado dos mellores especialistas en xenética aplicada do momento. Ao seu regreso ao país, levounas á práctica, dende o seu posto de director da Misión Biolóxica de Galicia, un dos dous centros fundamentais na investigación xenética na España da época, xunto co Laboratorio de Bioloxía do Museo de Ciencias Naturais de Madrid.
Como xa comentamos na entrada anterior, a creación en abril de 1921 da Misión Biolóxica de Galicia foi o resultado do esforzo dun grupo de persoeiros galegos, a maioría deles membros da Real Sociedad Económica de Amigos del País de Santiago. Esta elite intelectual traballaba para sacar a Galicia do seu atraso.
 O labor de Cruz Gallástegui e, moi especialmente, o seu interese pola transferencia tecnolóxica son o mellor exemplo da importancia que ten para o desenvolvemento dun país a formación dos seus investigadores e o apoio ao traballo que realizan nos centros de investigación.
A “Junta para Ampliación de Estudios”que a principios do século XX aportou os medios económicos para a formación de profesores e investigadores nos mellores centros de Europa e Estados Unidos, comezou a súa andaina no ano 1907. Presidida por D. Santiago Ramón y Cajal – Premio Nobel de Medicina no ano 1906 - fundouse nun clima de optimismo e desexos de innovación que comezou a esmorecer coa terrible crise económica na que se sumiu o pais entre 1920 e 1935.

A "Pequena Idade de Ouro da Ciencia en Galicia"

A Misión Biolóxica de Galicia, Pazo de Gandarón, Parroquia de Salcedo ( Pontevedra)

O vindeiro 24 de novembro asistiremos á  xornada de portas abertas da Misión Biolóxica de Galicia, inaugurada nos anos vinte do século pasado. A historia da creación deste centro de investigación danos unha idea do dinamismo da sociedade galega daquela  época. Fálanos da visión de homes como Juan López Suárez. Este médico lugués intuiu a importancia da investigación nunha ciencia  nova, a xenética. Traballou para que un dos dous primeiros centros de investigación xenética que se ían crear en España, tivese a súa sede en Galicia. Negociou co presidente da Junta de Ampliación de Estudios o Premio Nobel, Santiago Ramón y Cajal. E conseguiu que no mes de abril do ano 1921, a Misión Biolóxica chegase a Galicia. En 1928 instalouse definitivamente en Pontevedra, no Pazo de Gandarón, na Parroquia de Salcedo, onde se encontra na actualidade.

A Medalla Fields

Xa sabemos que a Medalla Fields é o equivalente ao Premio Nobel de Matemáticas. Agora imos botarlle unha ollada de perto.

 A Medalla Fields ten 9 centímetros de diámetro e está chapada en ouro
 No anverso da medalla está a cara de Arquímedes, co seu nome en grego (APXIMHDOYS). Arredor hai unha inscrición en latín, "Transire suum pectus mundoque potiri" que se pode traducir por: superar os límites da intelixencia para conquistar o Universo .
No reverso aparece o debuxo da esfera inscrita no cilindro recordando o resultado deArquímedes que establece que nesas condicións o volume da esfera é 2/3 do volume do cilindro, mentres que a área da esfera é 2/3 da área do cilindro. Sobre o debuxo hai outra frase en latín: "Congregati ex toto orbe mathematici ob scripta insignia tribuere"que significaría: matemáticos de todo o mundo reunidos renden tributo por obras notables.
O nome do premiado vai inscrito no canto.

Manjul Bhargava, primeiro matemático de orixe hindú galardoado coa Medalla Fields

Manjul Bhargava

Fillo de inmigrantes hindúes, Manjul Bhargava ten as nacionalidades canadiana e norteamericana. Este catedrático da Universidade de Princeton acaba de cumprir 40 anos. Como experto en Teoría de Números, estuda os números enteiros, especialmente os números primos.  Entre os seus logros está ter ampliado e simplificado o traballo do lendario matemático alemán do século XVIII, Carl Friedrich Gauss, coa axuda dun cubo de Rubik. Tamén investiga as curvas elípticas, obxectos que permiten pasar da Teoría de Números á Xeometría para atopar solucións racionais a unha ecuación.

Maryam Mirzhakani, primeira muller premiada coa Medalla Fields

A primeira muller distinguida coa medalla Fields

O pasado mes de agosto, Maryam Mirzakhani, converteuse na primeira muller gañadora da Medalla Fields. Esta matemática iraní ten 37 anos e é catedrática de matemáticas da Universidade de Stanford. A súa investigación está centrada nas superficies de Riemann, os espazos de móduli e os sistemas dinámicos. Un exemplo de superficie de Riemann sería unha esfera e un tipo especial de sistemas dinámicos son os billares poligonais.

Para entender a importancia desta medalla tedes que ser conscientes do desequilibrio de xénero que se segue dando nesta ciencia. Así, aínda que cada vez máis rapazas deciden estudar matemáticas, segue habendo moitos máis matemáticos que matemáticas.

As medallas Fields do ano 2014

Maryam Mirzakhani, Artur Ávila, Manjul Bhargava, e Martin Hairer

Estes catro matemáticos, menores de 40 anos a 1 de xaneiro de 2014, son os gañadores da Medalla Fields deste ano. Esta distinción é a maior que pode recibir un matemático e, nese sentido, equivale ao Premio Nobel de matemáticas. Porén é algo diferente. Para empezar, a Unión Matemática Internacional non concede  este galardón anualmente senón cada catro anos, coincidindo coa celebración do Congreso Internacional de Matemáticas. Ademais, hai un límite de idade para recibilas, 40 anos. Prémiase a un mínmo de 2, e un máximo de 4 matemáticos cada vez.

Este ano, o congreso tivo lugar en Seúl e  premiou á iraní Maryam Mirzhakhani, ó brasileiro Artur Ávila, ó canadiano de orixe hindú Manjul Bhargava, e o austríaco Martin Hairer.

Conseguímolo! Philae aterrou no cometa Churyumov-Gerasimenko

 

Xa estamos alí, pousados por primeira vez na superficie dun cometa, listos para cartografalo e analizar a súa composición química e mineralóxica. Desexando saber máis sobre a orixe do Sistema Solar, os nosos océanos e a vida.  Estudando a maneira de perfeccionar a tecnoloxía que nos permite obter enerxía de fontes limpas e renovables como a luz do Sol. Serviranos tamén para aprender a evitar futuros impactos de cometas ou asteroides. Parécevos que paga a pena investir en Ciencia?

Feliz día da ciencia

A maioría de vós xa lle perdestes o medo a escribir e iso nótase nos vosos blogues que empezan a amosar as vosas preferencias e o voso estilo persoal. Noraboa e seguide así. E os demais? Os que aínda non estades convencidos de que podedes escribir un blogue? Pois, aproveitando que hoxe é o día da ciencia, vouvos poñer por escrito as recomendacións das que falamos estas últimas semanas. Non é necesario que a entrada sexa excesivamente longa. Unhas poucas liñas escritas por vós son suficientes. Tede claro que é o que queredes contar e como queredes contalo. Non está de máis que fagades un esquema. Recordade que o texto ten que ter tres partes, a introdución, o corpo e as conclusións. Ordenade as vosas ideas  e buscade feitos ou exemplos que as apoien. Despois, empezade a escribir. Cando rematedes, deixade repousar o texto, aínda que só sexa por pouco tempo e volvédeo ler máis adiante. Repasádeo de principio a fin. Engadide texto, quitádello, cambiádeo de posición, comprobade a puntuación, o uso dos verbos e a ortografía.Unha vez terminada a redacción, engadide unha imaxe e unha ligazón que amose as fontes que utilizades e a vosa entrada estará lista. Necesitades máis consellos?Cando empezades?

Día Mundial da Ciencia para a Paz e o Desenvolvemento

 

O tema deste ano é a educación para o desenvolvemento sostible.

Manifesto de Anxo Carracedo

Un grande empresario dicíame non hai moito tempo: “Aos científicos valorarannos aquí cando algún se faga moi rico cos seus achados”.
A min non me parece que os galegos valoren pouco a ciencia e os seus científicos. Ao contrario, penso que estamos entre as profesións mellor consideradas. Temos a gran sorte de que a xente da nosa terra valora o traballo e a dedicación aos demais por riba de todo.
Tampouco creo que ningún científico teña entre os seus obxectivos facerse rico. O seu tesouro é o coñecemento e a súa ilusión buscar o porqué das cousas. A súa gran ledicia prodúcese cando fan un descubrimento que lles dá respostas ás preguntas que se fixeron e que ninguén fora quen de albiscar.
Gustaríalles traballar na súa terra, pero para iso precisan medios para investigar e un salario que lles permita vivir. Non lles importa que non sexa moito o que gañen, pero si que o proxecto, o grupo onde traballan e o ambiente sexa estimulante.
E temos que procurar entre todos que estas condicións se dean aquí. O noso número de investigadores é aínda moi baixo e as condicións nas que se desenvolve o seu traballo distan moito de ser comparables coas dos países máis desenvolvidos.
E é preciso cambiar esta situación. A investigación é o motor do desenvolvemento e da riqueza dos pobos, e temos que procurar reter o noso talento e mesmo captar novo talento do exterior.
Tamén temos, os propios científicos, que integrarnos máis na sociedade, na nosa cultura, no noso sistema produtivo, e sobre todo contar o que estamos facendo.
Cos anos cada vez concédolle máis importancia a divulgar a ciencia. Facela é importante, pero tanto ou máis é contar que sabemos e tantos e tantos misterios e problemas que aínda non conseguimos chegar a entender. Saber isto é a única maneira de que a xente valore o que os científicos fan, pero sobre todo é a única maneira de comprender o mundo que nos rodea e poder xulgar criticamente o que nos din, o que é igual que ser máis libres.
E para chegar á xente da nosa terra hai que facelo no nosa lingua. “Sentímolo noso”, escribía unha mestra dun dos institutos (o meu favorito) onde cada vez que podo voulles contar o que facemos aos alumnos. Entusiasmo e proximidade son a clave da divulgación científica, e que te sintan como eles, do seu mundo, coa nosa fala, é a garantía para que a ciencia se aprecie aínda máis e moitos dos nosos rapaces queiran dedicarse a ela.

Texto do científico Anxo Carracedo con motivo da celebración do Mes da Ciencia

Concurso de relatos de ciencia

Podedes atopar as bases do concurso e o formulario de participación neste enlace

Rosetta e Philae preparados para investigar o cometa Churyumov-Gerasimenko

O día 12 de novembro, se nada falla, a misión Rosetta da axencia espacial europea (ESA) conseguirá que o módulo Philae aterre sobre o Churyumov-Gerasimenko. Este cometa, formado por xeo, pó e moléculas orgánicas ten un tamaño similar ao Mont Blanc e se se pousase sobre o mar aboiaría, xa que ten a mesma densidade que a madeira de pino. De feito, a súa gravidade é tan débil que Philae leva uns arpóns para agarrarse ao cometa e evitar rebotar cara ao espazo. Por que interesa estudar un cometa? Por moitas razóns, para empezar, pénsase que os cometas están formados polos restos da materia primordial que hai 4.600 millóns de anos deu lugar á formación do Sistema Solar, polo que o seu estudo axudaríanos a entender como se formou. Tamén poden proporcionar datos fundamentais sobre a aparición da vida na Terra. Para iso, Philae buscará aminoácidos e analizará o xeo do cometa. Porque a vida xurdiu nos océanos que, como sabedes, teñen unha orixe descoñecida. Foron os cometas os que trouxeron a auga á Terra e os que a sementaron coa materia orgánica que fixo posible a aparición das primeiras células?. Esperemos que a misión Rosetta nos axude a responder estes enigmas. Listos para asistir a unha aterraxe histórica?

E agora un pouco de ciencia ficción.

Premio para a investigación en novos materiais

Stucky, Davis e Corma

 O Premio Príncipe de Asturias de investigación científica e técnica foi este ano para tres químicos que traballan no eido da ciencia de materiais e a nanotecnoloxía. 

O español Avelino Corma, e os estadounidenses Mark Davis e Galen Stucky recolleron o galardón un día despois do día do mol, a festa oficiosa dos químicos norteamericanos, que se celebra entre as 6:02 am e as 6:02 pm do 23 de outubro. Esta hora e data  forman, máis ou menos, o número de Avogadro: 6,02 x 10²³.
Os pioneiros da nanotecnoloxía, o xaponés Sumio Iijima, e os estadounidenses Shuji Nakamura, Robert Langer, George M. Whitesides e Tobin Marks xa recibiron o Príncipe de Asturias no 2008. Un deles, Shuji Nakamura, ven se recibir o Premio Nobel de Física pola invencion do LED. Por certo, sabiades que as nanopartículas cumpren os doce prinpios  da química sostible?

Atrapamos a gran mancha solar

A imaxe reflectida do Sol amosa a gran mancha solar

Un dos primeiros europeos en deixar constancia por escrito da existencia de manchas solares foi, Galileo Galilei. Parece ser que as observou por primeira vez unha mañá na que o ceo estaba anubado. Seguiunas estudando ao longo do tempo e comprobou que cambiaban de posición. Foi así como descubriu que o Sol rotaba sobre si mesmo.

Dende entón, vixiamos as manchas solares, ás veces hai moitas, ás veces desaparecen por completo, como pasou hai uns anos ou durante a pequena idade de xeo europea. Estes días o satélite da NASA, Soho, envía imaxes dunha xigantesca  mancha solar. Podemos vela pola nosa conta? Si, pero só se temos un telescopio con filtro solar, unhas gafas de eclipse en bó estado ou algún sistema que nos permita observar a imaxe reflectida do Sol. Isto último foi o que fixemos nós hoxe para observalo dende o Praia Barraña. Atrapado na caixa de cartón do Solarscope o Sol amosounos a gran mancha.

Por que sabemos que xa non hai virus do Ébola no sangue de Teresa Romero?

Kary Mullis, o inventor da PCR

Por que isto é o que din as dúas últimas PCR que se lle realizaron. En calquera periódico que abramos hoxe, encontramos esta información e o nome deste test descoñecido para a maioría. Pero, de que tipo de proba se trata? Que significan as siglas PCR? Procedemento completamente rutinario? Podería ser, pero non. PCR son as siglas en inglés da reacción en cadea da polimerase (Polymerase Chain Reaction), unha análise de ADN que permite identificar a pegada xenética dun virus no sangue da persoa infectada. Preguntarédesvos como é posible, co pequenos que son os virus e o pouco material xenético que teñen. A explicación está en que a PCR permite obter enormes cantidades de ADN a partir dunha cantidade moi pequena, como a que pode obterse nunha mostra de sangue.
Esta técnica debémoslla ao xenial bioquímico norteamericano, Kary Mullis que a puxo a punto en 1986. O seu descubrimento revolucionou de tal maneira a Bioloxía Molecular que o fixo merecedor do Premio Nobel de Química en 1993.
No caso do virus do Ébola, existe un pequeno problema para aplicar esta técnica: non ten ADN, os seus xenes son de ARN. Afortunadamente, existe unha encima, a retrotranscriptase, unha pequena máquina molecular, capaz de transformar o ARN en ADN, listo para ser amplificado pola PCR. Se non hai virus non hai ARN para transformar en ADN, non hai amplificación e o resultado da PCR é negativo.

O Universo que coñecemos

A expansión do Universo a través do tempo

Levamos dúas semanas traballando o tema do Universo. Fomos repasando tódalas etapas da súa evolución, dende o seu nacemento hai 13.700 millóns de anos ata a actualidade. Soubemos do descubrimento que fixo Edwin Hubble mentres analizaba a luz que chega das galaxias: todas agás Andrómeda se afastaban de nós como se o Universo se estivese expandindo. Coñecemos a explicación que deu Georges Lemaître, a onda expansiva provocada por un ovo cósmico que estoupou e deu orixe á materia, ao tempo e ao espazo. O grande estoupido, Big Bang, chamoulle burlonamente, o astrónomo Fred Hoyle. Georges Gamow, si que o tomou en serio e fixo unha serie de predicións, entre elas, que o estrondo dese grande estoupido seguía chegando a nós en forma de radiación de fondo de microondas. Vimos como a serendipia (e non o método científico) levou aos enxeñeiros Penzias e  Wilson a descubrir esa radiación. Polo camiño, estudamos a explicación que deu Einstein á forza gravitatoria e as aportacións fundamentais de Stephen Hawking á comprensión das singularidades, nomeadamente os buracos negros. Cando empezabamos a comprender este Universo, enteirámonos de que, dende hai algunhas décadas, sábese que todas estas galaxias que podemos observar, non son máis que unha mínima porcentaxe da materia do Universo, o resto non podemos vela, iso si, sabemos que está aí en forma de materia escura e dunha enerxía descoñecida, - descuberta por Perlmutter, Schmidt e Riess - que se opón á forza da gravidade e está acelerando a expansión do Universo, a enerxía escura. Cando nos dedicamos ao estudo da Cosmoloxía,  somos de verdade, como peixes intentando descubrir como é o mundo fóra do océano?

Ébola en Madrid

Mapa da epidemia en África

O virus do Ébola é o causante dunha grave enfermidade hemorráxica para a que non existe vacina nin tratamento que garanta a súa curación.

É unha enfermidade emerxente, descoñecida para a ciencia ata os anos setenta do pasado século XX. Mais dende a súa aparición na República Centroafricana do Congo leva décadas espallándose por África. Na actualidade, Liberia e Serra Leoa están sufrindo un gravísimo brote da enfermidade.

A facilidade e rapidez coa que podemos viaxar dun lugar a outro do planeta, fai temer que o virus, provoque unha pandemia .

A repatriación de varios cooperantes contaxiados aos seus países de orixe, permitiu a chegada do virus, de maneira controlada, a diversas cidades europeas e norteamericanas.

En Madrid acaba de producirse o primeiro contaxio documentado do virus fóra de África. A persoa afectada é unha auxiliar de enfermería que atendeu, de maneira voluntaria e sen entrenamento previo,  a dous misioneiros que finalmente faleceron a causa desta enfermidade. Investígase en que momento se rompeu o protocolo de seguridade.
Dous datos para a tranquilidade, o virus só se transmite por contacto directo de persoa a persoa e fóra do corpo humano, en contacto co aire,  degrádase en poucas horas.
Cales credes que son as claves para frear  as pragas do século XXI? Que vos parecen, para empezar, sistemas sanitarios públicos sólidos e de calidade, cooperación internacional e educación?

Benvidos

Galileo Galilei

Benvidos e benvidas un ano máis ás Ciencias para o Mundo Contemporáneo. Ciencias culturais e humanísticas que nos interesan a todos. Ciencias centradas nos grandes problemas de interese científico e de interese social. Ciencias útiles, agora e no futuro.

Como as imos estudar? Facendo fincapé nos protagonistas da ciencia, nos científicos e científicas, deténdonos nos que van máis alá do paradigma, os que fan ciencia de fronteira.

Por iso nos interesan Galileo Galilei,  ou Nicolás Copérnico. Ou mesmo Giordano Bruno. E falando del, pensades que paga a pena morrer pola ciencia ou é mellor ser prudente? Apetécevos debatelo en clase?

Neste momento estamos no primeiro tema, O noso lugar no Universo.

Estudamos a orixe e estrutura do Universo, pasando das galaxias ás estrelas e destas aos sistemas planetarios. Despois deterémonos na Terra para estudar a orixe da vida ata a aparición do Homo sapiens. E a partir de aí comezaremos a profundizar nos problemas e retos aos que se enfrenta a nosa especie: pragas do século XXI, quentamento global, ecoloxía, desenvolvemento sostible, revolución xenética, novos materiais, revolución dixital.
Se ao final de curso, ademais de tervos achegado a todos estes temas e ter feito un seguimento da actualidade científica nos vosos blogs, sodes capaces de:

1. Defender unha tese con argumentos
2. Diferenciar entre ciencia e pseudociencia
3. Diferenciar entre feitos e opinións  

Teredes aprendido a utilizar algúns procedementos  da ciencia que vos resultarán útiles sempre. Atrevédevos a intentalo. Ánimo!